Wereldwijd verzilt dagelijks 2000 hectare.
Ondergrondse opslag van zoet water. Toepassing van anti-verziltingsdrainage. Slimme afvoer van zout water. Druppelirrigatie. Stuk voor stuk maatregelen die de akkerbouw langs de kuststrook, en in het Lauwersmeergebied, kunnen beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering, bodemdaling en verzilting, somt Tineke de Vries op tijdens haar presentatie ‘Klimaatbestendige landbouw in het Lauwersmeergebied.’
De Vries is behalve akkerbouwer in Hallum, voorzitter van Potato Valley. Een innovatieplatform van agrariërs, overheden, kennis- en onderwijsinstellingen dat zich inzet voor een duurzaam akkerbouwsysteem, waarvan de pootaardappelteelt een fors deel uitmaakt. Niet alleen in oppervlak, 17.000 hectare volgens de Vries, maar ook qua exportwaarde. “Nederland is goed voor een kwart van de mondiale handel in pootgoed”, aldus de agrariër.
Op het spel
Door klimaatverandering, bodemdaling en -inklinking en een ongeschikt systeem voor het inlaten van zoetwater vanuit het Lauwersmeer staat de toekomst van de akkerbouw in het Lauwersmeergebied op het spel. De Vries: “Door de klimaatverandering is het tijdens het groeiseizoen droger. Dat gecombineerd met de vergrote kweldruk, ten gevolge van de zeespiegelstijging en bodemdaling, zorgt ervoor dat de overgang van zoet naar zout water inmiddels op drainageniveau ligt. Die verzilting van het grondwater en de bodem zal de komende jaren langs de kust enkel toenemen. Daar is iedereen het over eens.”
Meten is weten
Iedereen is het er inmiddels ook over eens dat daarmee de pootaardappel, maar net zo goed de suikerbietenteelt in het geding komt. De Vries pleit, namens Potato Valley, voor een combinatie van initiatieven. Te beginnen met ‘meten is weten’. “Binnen het project ‘boeren met water’ zijn we recent gestart met het meten van het zoutgehalte in de bodem; 24/7 en het jaar rond.”
Andere te nemen en te onderzoeken maatregelen zijn het aanleggen van anti-verziltingsdrainage en de ondergrondse opslag van zoet water (zoetwaterbel). “Als we dat combineren met druppelirrigatie, kunnen we met de te verwachten afnemende neerslag tijdens het groeiseizoen uit de voeten. Terwijl we de verzilting binnen de perken houden”, aldus De Vries die de waterschappen oproept om eens te kijken naar Texel waar geëxperimenteerd wordt met een zogenaamde zoute stuw die zout water afvoert.
Nader onderzoek
Of die maatregelen afdoende zijn, is de vraag en vergt nader onderzoek en pilots. Daarnaast breekt ze ook een lans voor meer onderzoek naar de zouttolerantie van gewassen en de interactie tussen een zilter wordende bodem en planten(wortels). Net zo goed als naar nieuwe verdienmodellen voor klimaat adaptieve teelten. “Inclusief marktonderzoek.”
Tot slot roept ze overheden op hun bijdrage te leveren. “Het zou goed zijn als overheden bijvoorbeeld innovatie en onderzoek stimuleren. Maar denk ook aan het opheffen van belemmerende wetgeving en zorgdragen voor een redelijke schaderegeling als de verziltingsproblematiek toeneemt. Of als men besluit om bijvoorbeeld het zout water in te laten in het Lauwersmeer. Daarbij waarschuwing ik wel; realiseer je hoe weinig zoet water beschikbaar is. Ook het IJsselmeer verzilt al. En wat de voedselproductie betreft: wij hoeven niet de hele wereldbevolking te voeden, maar besef je wel dat wereldwijd delta’s verzilten die belangrijk zijn voor de voedselproductie. 2000 hectare per dag. Wees zuinig op het weinige zoete water dat we hebben. Bedankt voor uw aandacht.”